Apulia (-ae, f.) (vel Iapygia Italice: Puglia sive Puglie) est regio Italica meridionalis circiter 4 070 000 incolarum, cuius fines sunt ad septentrionem Molensis, ad meridionem mare Ionium, ad orientem mare Hadriaticum, ad occidentem Lucania et Campania.
Etymologia
Nomen Apulia venit a Iapygia (Graece: Ιαπυγια),
vicissim ab Iapygibus, populus Illyricus, qui mare Hadriaticum
transiit per Fretum Hydruntinum et Apuliam invasit.
Geographia
Apulia e duabus partibus composita est:
- ad septentrionem Apulia (vetus)
- Daunia (Medio Aevo Capitanata), hodie etiam Provincia Foveana
(Italice Daunia sive Provincia di Foggia)
- Diomedeae Insulae sive Tremitanae (Italice: Isole
Tremiti sive Diomedee)
- Garganus mons (Italice: Monte Gargano)
- Mons Daunius (Italice: Subappennino Dauno sive Monti
Dauni sive Monti della Daunia)
- Tabula Apula (Italice: Tavoliere delle Puglie)
- Bradanus (Italice: Bradano)
- Cerbalus (Italice: Cervaro)
- Frento seu Fertor (Italice: Fortore)
- Lacus Pantanus (Italice: Lago di Lesina)
- Lacus Varanus (Italice: Lago Varano)
- Sinus Sipontinus (Italice: Golfo di Manfredonia)
- Peucetia, hodie Ager Barianus (Italice: Terra di Bari);
- Provincia Barensis (Italice: Provincia di Bari)
- Provincia Barulo-Andria-Tranensis (Italice: Provincia
Barletta-Andra-Trani)
- ad meridiem Calabria (vetus) sive Messapia sive
Sallentum (Italice: Salento, Sallentine Salentu)
- Provincia Brundisina (Italice: Provincia di Brindisi)
- Planities Messapica (Italice: Pianura Messapica)
- Provincia Lupiensis (Italice: Provincia di Lecce)
- Tabula Lupiensis (Italice: Tavoliere di Lecce)
- Provincia Tarentina (Italice: Provincia di Taranto)
- Cherades Insulae (Italice: Isole Cheradi)
- Sinus Tarentinus (Italice: Golfo d'Otranto).
Provinciae
Apuliae
- Barium,
- Brundisium, Messapie Brention sive
Brentesion,
- Fovea,
- Lupiae,
- Tarentum,
- Provincia Barulo-Andria-Tranensis
Loci
principes provinciarum
- Barium, urbs et regionis caput,
-
Brundisium,
Messapie Brention sive Brentesion,
-
Fovea,
- Lupiae,
-
Tarentum,
- Provincia Barulo-Andria-Tranensis
(Barletta-Andria-Trani) nova, facta est anno 2004, cuius
capita sunt Barulum (Barletta) et Andria et Turenum
(Trani).
Fines
Regiones
- Molensis,
- Campania,
- Lucania.
Naturales
limites
- Mare Hadriaticum,
- Mare Ionium.
- Aecae (incolae Aecani), Italice Troia
- Aedes Vestae, Italice Vieste
- Aerdonia sive Herdoniae, Italice Ordona
- Aletium (Graece Messapiceque Alytia), Italice
Alezio
- Alexanum, Italice Alessano
- Anxa sive Callipolis, Italice Gallipoli
- Arpi
- Astunium, Italice Ostuni
- Ausculum sive Asculum Apulum, Italice Ascoli
Satriano
- Azetium sive Rutilianum, Italice Rutigliano
- Basta, Italice Vaste
- Butuntum, Italice Bitonto
- Caelia, Italice Ceglie di Bari
- Caelia (Messapica) (Messapie Kailia), Italice Ceglie
Messapica
- Caesaranum, Italice Casarano
- Cannae, Italice Canne della Battaglia, nunc vicus
Barulensis
- Canusium, Italice Canosa di Puglia
- Carbinium, Italice Carovigno
- Casalis Sanctae Mariae de Faiano, Italice Fasano
- Castellanum, Italice Castellana Grotte
- Castellanum Bisani, Italice San Giovanni Rotondo
- Castellum montis Joviae, Italice Gioia del Colle
- Castellum Nucum, Italice Noci
- Castri Sancti Viti, Italice San Vito dei Normanni
- Castrum Minervae, Italice Castro
- Castrum Sancti Herasmi sive Casalis Sancti Herasmi, Italice
Santeramo in Colle
- Cerina sive Ceriniola, Italice Cerignola
- Cisturninum, Italice Cisternino
- Coratum sive Coratus sive Curati, Italice
Corato
- Cryptae Aliae sive Casale Cryptalearum, Italice
Grottaglie
- Cupersanum, Italice Conversano
- Egnatia sive Gnatia (Messapie Gnathia, Graece
Egnatia sive Gnathia), Italice Egnazia/Agnazzo di
Fasano
- Franca Villa sive Francavilla Hydruntina sive Francavilla
Fontana, Italice Francavilla Fontana
- Gallipolis, Italice Gallipoli
- Genusium, Italice Ginosa
- Grumum, Italice Grumo Appula
- Herculea, Italice Erchie
- Hydrus sive Hydruntum sive Ydrontum sive
Idruntum, Messapie etiam Hodrum, Italice
Otranto
- Iliceanum, Italice Lizzano
- Latianum, Italice Latiano
- Leuca, Italice Santa Maria di Leuca
- Luceria, Italice Lucera
- Malliae, Italice Maglie
- Manduria
- Martina Franca
- Marubium, Italice Maruggio
- Massaria Nova, Italice San Michele Salentino
- Massaria Sanctae Mariae de Salis sive Salinae, Italice
Margherita di Savoia
- Mateola, Italice Mottola
- Matinum, Italice Mattinata
- Melfa sive Respa sive Melphicta sive Locus Melficanum,
Italice Molfetta
- Merinum sive Aedes Vestae, Italice Vieste
- Mesania sive Mesaniae, Italice Mesagne
- Minervinum, Italice Minervino Murge
- Minervium, Italice Minervino di Lecce
- Monopolis sive Monopolum sive Messapice Dyria,
Italice Monopoli
- Mons Folicatus sive Curs Templi sive Macula Veterana, Italice
Poggiorsini
- Mons Sancti Angeli, Italice Monte Sant'Angelo
- Natiolum sive Iuvenatium, Italice Giovinazzo
- Neapolis (Apula), Italice Polignano a Mare
- Neretum sive Neritona, Messapie Neriton, Italice
Nardò
- Norba (Apula) sive Cupersanum, Italice Conversano
- Oppidum Sancti Cassiani, Italice San Ferdinando di
Puglia
- Orta, Italice Orta Nova
- Portus Garnae, Italice Rodi Garganico
- Portus Sasinae, Italice Porto Cesareo
- Putineanum, Italice Putignano
- Quarata sive Quadrata sive Coratum sive Coratus sive
Curati, Italice Corato
- Rubi, Italice Ruvo di Puglia
-
Rudiae sive
Rudae, Italice Rugge, patria Ennii poetae
- Rutilianum, Italice Rutigliano
- Salapia
- Salentinum, Italice Acquaviva delle Fonti
- Salinae sive Massaria Sanctae Mariae de Salis, Italice
Margherita di Savoia
- Silva (urbs), Italice Alberobello
- Silvium sive Petramagna sive Botromagno sive Gravina in Apulia
(Graeca Sidi(n)on), Sidini sive Silvini,
Italice Gravina in Puglia
- Sipontum, Italice Manfredonia
- Soletum, Italice Soleto
- Statio ad Pinum, Italice Spinazzola
- Sturni sive Sturninum sive Cisturninum, Italice
Cisternino
- Sybar, Italice Cavallino
- Teanum Apulum (Daunie Tiati), Italice San Paolo di
Civitate
- Thuria Sallentina, Italice Roca Vecchia
- Trelicium, Italice Terlizzi
- Trinitapolis, Italice Trinitapoli
- Turres Aurelianae sive Castri Sancti Viti, Italice San Vito
dei Normanni
- Turum sive Thuriae, Italice Turi
- Uria sive Varia sive Orea sive Orra,
Italice Oria
- Uzentum sive Uzintum sive Uxentum, Messapie
Ozan, Italice Ugento
- Valesium
- Veretum, Messapie etiam Hyretum, Italice
Vereto
- Vibinum, Italice Bovino
- Vigiliae, Italice Bisceglie
- Oppidum Sancti Focae
- Hallistes
- Oppidum Sancti Dionysii, Italice San Donaci
- Oppidum Sallentinum Sancti Pancratii
- Arx Sanctae Susannae
- Kalimera
- Cutrofianum
- Cheradae Insulae, Italice Isole Cheradi (Isola San
Pietro e Isola San Paolo)
- Diomedeae Insulae sive insulae Tremitanae, Italice Isolae
Tremiti sive Isole Diomedee
- "Capraria", Italice Capraia sive Caprara sive
Capperaia
- "Cretacius", Italice Cretaccio
- Diomedia insula sive Trimerus insula sive Trimetis insula,
Italice San Domino
- Teutria insula sive Planasia Italice [Isola di]
Pianosa
- "Insula Sancti Nicolai", Italice Isola di San
Nicola
Flumina et
lacus
- Aufidus fluvius
- Bradanus fluvius
- Cerbalus fluvius
- Frento seu Fertor fluvius
- Iapyx fluvius
- Lacus Pantanus
- Lacus Varanus
Montes et
planities
- Mons Daunius
- Garganus mons
- Planities Aufida
- Planities Messapica
Linguae quae in Apulia
usurpantur
- Dialectus Tarentina, vulgo Tarandine
- E lingua Neapolitana
- dialectus Bariana, vulgo Barese
- dialectus Foveana, vulgo Fuggiane
- E lingua Sicula
- dialectus Sallentina, vulgo Salentinu
- Lingua Graeca Sallentina sive Graecana sive Grica, vulgo
Grecano sive Griko
Universitates studiorum in
Apulia
- Universitas Barensis
- "Schola Polytechnica Barensis"
- Universitas Studiorum Lupiaensis
- Universitas Studiorum Foveae
- "Libera Universitas Mediterranea" sive LUM
- "Libera Universitas Mariae Sanctissimae Assunptae" sive
LUMSA
Dioeceses
Vide regionem ecclesiasticam Apuliam
Apuli viri
illustres
- Didacus Abatantuono, histrio
- Livius Andronicus, comoediographus
- Laurentius Arbor, histrio
- Archytas, philosophus et tyrannus Tarentinus
- Linus Banfi, histrio
- Nicolaus Barensis, cantor
- Benedictus papa XIII
- Iosephus Campagna, comicus
- Capiticrispus, cantor
- Antonius Cassano, pedilusor
- Gualterius Clarus, histrio
- Quintus Ennius, poeta
- Carolus Farinellus, cantor
- Blanca Guaccero, actrix
- Innocentius papa XII
- Leo Lernaeus, cantor
- Aldus Maurus, vir publicus
- Lucas Medicus, cantor
- Anna Oxa, cantrix
- Marcus Pacuvius, poeta
- Sergius Rubinus, histrio
- Ricardus Scamarcio, histrio
- Antonius Teocoli
- Rudolphus Valentinus, histrio
- Nicolaus Vendola, praeses regionis
- Iosephus de Victorio, vir publicus
- Nicolaus Zingarelli, philologus atque auctor Vocabularii
linguae Italicae
Vide
etiam
- Fridericus II
- Pater Pius
- Bona Sfortia
- Regiones Italiae
Nexus
externus